اکثر افرادی که کلمه "نوکیا" را می‌شنوند آن را با تلفن‌های همراه مرتبط می‌دانند، اما در واقع یک تاریخ پیچیده پشت این شرکت وجود دارد. شرکت نوکیا از زمان شروع ساده خود در بیش از 150 سال پیش، چندین خط کسب و کار را مورد بررسی قرار داده است و در این فرآیند چندین بار دوباره خود را بازسازی کرده است.
شرکت نوکیا بسیار قدیمی‌تر از آن چیزی است که اکثر مردم می‌دانند، اما در چند دهه گذشته بود که این شرکت برای دستگاه‌های موبایل نمادین با طراحی و فناوری جسورانه شناخته شد. غول فنلاندی در شکل‌دهی تاریخ ارتباطات و تلفن‌های همراه شرکت کرد، و به آن اجازه داد تا به یک نام جهانی تبدیل شود.
نوکیا هنوز وجود دارد، اما اولویت‌های آن در طول سال‌ها به قدری تغییر کرده است، که بیشتر از فضای مصرف‌کننده عقب نشینی کرده است. اگرچه اولین دفتر خود را دوباره درست روبروی دفتر مرکزی نوکیا راه‌اندازی کرد، ولی سایر استعدادهای مهندسی به شرکت‌هایی مانند اپل و کوالکام مهاجرت کرده‌اند. فراتر از آن، نوکیا همچنان مجوز مالکیت معنوی را به اشخاص ثالث می‌دهد و امروزه بیشتر بر توسعه و فروش تجهیزات مخابراتی برای شبکه‌های 4Gو 5G متمرکز شده است.
این مقاله کاوشی در تاریخچه نوکیا از آغاز فروتنانه‌اش تا تبدیل شدن به یک نیروی مسلط در فناوری تلفن همراه و مالکیت کارخانه‌های خود، تا روند نزولی این تکامل پس از ورود اندروید به دنیای دیجیتال.
تاریخچه شرکت نوکیا
نوکیا در سال 1865 توسط مهندس معدن فنلاندی فردریک ایدستام تأسیس شد؛ و کار خود را به عنوان یک کارخانه کاغذسازی ساده در تامپره، شهری واقع در جنوب غربی فنلاند آغاز کرد. طولی نکشید که ایدستام، این عملیات را به شهر نزدیک نوکیا، که در نزدیکی رودخانه Nokianvirta قرار دارد، گسترش داد. بنابراین نام نوکیا با الهام از این مکان در سال 1871 به وجود آمد.
در سال 1898، ادوارد پولون شرکت لاستیکی فنلاندی (همچنین با نام Suomen Gummitehdas Oy) را تأسیس کرد، شرکتی که همه چیز را از کفش‌های لاستیکی گرفته تا لاستیک خودرو تولید میکرد. در سال 1912، آروید ویکستروم شرکت کابلی فنلاندی (همچنین به عنوان Suomen Kaapelitehdas Oy شناخته می شود) را تأسیس کرد که به دلیل تولید کابل های برق، تلفن و تلگراف به شهرت رسید. در سال 1967، هر دو این افراد در شرکت نوکیا، یک تجارت چندوجهی به وجود آوردند؛ محصولات کاغذی و لاستیکی، کابل‌های الکتریکی، ژنراتورها، ارتباطات نظامی و تجهیزات نیروگاه هسته‌ای، رایانه‌ها، تلویزیون‌ها و بسیاری چیزهای دیگر را ارائه کردند.
در سال 1979، نوکیا از طریق یک شرکت تابعه به نام Mobira Oy یک سرمایه‌گذاری مشترک با سازنده تلویزیون فنلاندی Salora، انجام داد و سبب شد، تا به یک غول مخابراتی تبدیل شود. دو سال بعد، سرویس تلفن همراه نوردیک (NMT) را راه‌اندازی کرد، که در نوع خود یک دستاورد قابل توجه بود؛ زیرا پوشش ملی کامل را ارائه میکرد زیرا توانسته بود اولین خدمات دهند رومینگ بین الملل باشد و سر آمد سیستم‌های تلفن همراه در اولین سیستم شبکه تلفن همراه خودکار جهان و همچنین اولین سیستمی بود، که امکان رومینگ بین‌المللی را فراهم کرد. به طوری که عنوان پایه‌ای برای 1G، مجموعه استانداردهایی برای نسل اول فناوری سلولی بی‌سیم، که از سیگنا‌ل‌های آنالوگ استفاده می‌شد را به وجود آورد.
از امپراتوری صنعتی تا سازنده تلفن
در سال 1982، نوکیا اولین تلفن ماشینی را معرفی کرد. گوشی فوق العاده حجیم Mobira Senator، که اگر وزن آن را حدود 10 کیلوگرم (22 پوند) در نظر بگیرید، بیشتر شبیه یک ایستگاه رادیویی نیمه قابل حمل پیشرفته بود. دو سال بعد، این شرکت اولین تلفن قابل حمل خود را با نام Mobira Talkman 320F معرفی کرد، که وزن قابل کنترل 4.7 کیلوگرمی داشت و دارای صفحه نمایش تک رنگ بزرگ، دفترچه تلفن با قابلیت ذخیره 184 مخاطب و باتری با قابلیت 10 ساعت کارکرد. آماده به کار و 60 دقیقه زمان مکالمه را داشت. اینها شروعی عالی بودند، اما هنوز برای اکثر مصرف‌کنندگان بسیار غیرعملی بودند.
در سال 1987، این شرکت با Mobira Cityman، اولین تلفن همراه دستی واقعی را معرفی کرد. وزن انواع آن 760 گرم (1.7 پوند) بسیار قابل کنترل‌تر بود. و در شبکه NMTعالی عمل کردند. برخی ممکن است Mobira Cityman 900 را به یاد بیاورند، که با تصویری از میخائیل گورباچف که از فردی برای تماس با یک مقام مسکو از هلسینکی در سال 1987 استفاده می کرد، به شهرت رسید.
در سال 1982، به شکل پلتفرم سوئیچینگ دیجیتال DX200 را ارائه کرد، که به سرعت به موفقیت بدل شد، علیرغم اینکه دیر به بازار عرضه شد. اما این موفقیت به دلیل طراحی مدولار، قابلیت اطمینان بالا و قیمت بسیار ارزان تر در مقایسه با رقبای خود (بیش از 60 درصد در برخی موارد کمتر) برای مدت طولانی باقی ماند. نوکیا برای دریافت ایده خود در مورد میزان بزرگی آن، پلتفرم های DX200 را در سطح جهانی فروخت، تا اینکه غول‌‌های مخابراتی شروع به حذف تدریجی آن در سال 2013 کردند.
یک سال پس از راه اندازی NMT، کنفدراسیون پست‌ها و ارتباطات اروپا (CEPT) یک نهاد استاندارد متشکل از شرکت‌های مخابراتی دولتی در سال 1959 برای هماهنگ کردن، استانداردها، مقررات و دستورالعمل‌های عملیاتی در سراسر منطقه (گروه موبایل ویژه) را تشکیل دادند. بعدها به سیستم جهانی ارتباطات سیار (GSM) تغییر نام داد. نوکیا قبلاً تلاش زیادی برای تحقیقات پیشرو برای سیستم‌های دسترسی چندگانه تقسیم فرکانس (FDMA) و دسترسی چندگانه تقسیم زمانی (TDMA) انجام داده بود، بنابراین به سرعت خود را در قلب توسعه GSM قرار داد.
در سال 1992، نوکیا زیرساخت و همچنین اولین گوشی GSM جهان را فراهم کرد، تجربه ای ارزشمند که در سال های آینده به خوبی به این شرکت خدمت‌رسانی خواهد کرد. در آن سال، Pekka Ala-Pietilä، که رئیس تلفن‌های همراه نوکیا بود، پیش بینی کرد 25 درصد کل جمعیت دنیا تا سال 2000 از تلفن همراه استفاده می‌کنند . نظریه‌ای که بسیاری از افراد آن را مضحک می‌دانستند.
محصولات نوکیا تا به حال
- موتورولا پیش از این خود را به عنوان بزرگترین تأمین‌کننده تلفن‌های همراه در جهان تثبیت کرده بود و به ویژه در ایالات متحده که بزرگترین بازار تلفن همراه در نظر گرفته می شود، حضور قوی داشت که توانسته بود گوشی‌های سبک و فشرده را وارد بازار کند. این شرکت همچنین دارای فهرست گسترده‌ای از پتنت‌ها بود و مهندسان با استعداد بسیاری را به کار گرفت، به این ترتیب توانست به یکپارچگی عمودی کافی برای ساخت گوشی‌ها دست یابد. نمونه بارز آن Microtac 3500 بود، یک تلفن گران‌قیمت که دارای دهانه‌ای جدید تاشو به پایین بود، اما هنوز یک تلفن آنالوگ در دنیایی بود که برای انتقال سریع به دیجیتال آماده بود.
- نوکیا 9000 توانسته بود به ابتدایی ترین مرورگر دسترسی پیدا کند، با این حال، بزرگترین مزیت این دستگاه این بود که یک سیستم عامل PEN/GEOS 3.0 را اجرا میکرد که تجربه اجرای ویندوز 95 روی رایانه شخصی رومیزی را با برنامه هایی مانند Notes Calendar ،Calculator ،Composer ،Serial Terminal ،Telnet، از نزدیک شبیه سازی می کرد. یکی از قابلیت‌های این گوشی این بود که به سادگی آن را تا می‌کردند و همچنین این قابلیت را داشت که قسمت تلفن را خاموش کرده و از قسمت کامپیوتر مانند Nokia 9000 Communicator و بالعکس استفاده کنید، اما این دو نیز به هم متصل بودند تا بتوانید همیشه یک SMS را در سمت تلفن شروع کنید و به نوشتن آن در "PC ادامه دهید.
- اولین مدل این گوشی در سال 1998 در قالب نوکیا 9110 و 9110i وارد شد. اینها از پردازنده سریع‌تر AMD Elan SC450 استفاده می‌کردند، که با فرکانس 33 مگاهرتز کار میکرد، وزن آن فقط نصف نوکیا 9000 بود و با بسیاری از مزاحمت‌های نسخه اصلی، از جمله نیاز به آداپتور ویژه برای شارژ و اتصال به رایانه، را نداشت. حتی دارای یک اسلات MMC برای ذخیره سازی قابل افزایش است.
- موبایل نوکیا 9210 با دوربین دیجیتال Concord Eye بود. برخی از روزنامه نگاران از آن در رویدادهای ورزشی استفاده کردند، زیرا این سریع‌ترین راه برای رساندن تصاویر خبری به روزنامه ها بود.
- نوکیا برخی از نمادین‌ترین طراحی‌های تلفن همراه در تاریخ را بین سال‌های 1998 و 2000 منتشر کرد. Nokia 5110 اولین تلفنی بود که صفحه‌های ظاهری قابل تعویض را ارائه داد و همچنین جزو اولین گوشی‌هایی بود که بازی Snake را به همراه داشت.
- این گوشی توسط نوکیا 3210 جایگزین شد. تلفن جمع و جورتر عمر باتری فوق العاده‌ای داشت، در چندین رنگ روشن عرضه شد و به راحتی با تعداد زیادی کاور گوشی و آهنگ‌های زنگ کلاسیک قابل شخصی‌سازی بود. و ما فقط می‌توانیم تصور کنیم که چند عمر انسان با بازی مار روی آن تلف شده است. این گوشی مقرون به صرفه ای بود که توسط تیمی به رهبری فرانک نووو طراحی شده بود و با هیاهو و هیاهوی معمولی که امروز می بینیم عرضه نشد در صورتی که توانسته رکوردی خوب با فروش بیش از 160 میلیون دستگاه در سراسر جهان را از آن خود کند.
- نوکیا 3310 پس از آن با استفاده از همان دستور العمل سادگی و دوام، 126 میلیون بیشتر فروخت، کمتر کسی است که این گوشی سبک با طرح نوستالژی و دوستانه را به یاد نداشته باشد. نوکیا 3210 و 3310 در آن زمان چندان مورد توجه رسانه‌ها قرار نگرفتند، ولی نقش مهمی در انقلاب موبایل ایفا کردند و درس‌های مهمی را در مورد آنچه که نوکیا را در اوایل دهه 2000 موفق کرد، آشکار کردند.
- نوکیا 1100 درسال 2000 تا 2003 جزء پرفروش‌ترین مدل‌های موبایل در جهان بود. دراین سال‌ها 250 میلیون از این دستگاه در بازار به فروش رسید. قابلیت این موبایل تنوع رنگی ، قابلیت ذخیره‌سازی ۷ آهنگ و بازی Snake 2 سبب محبوبیت این گوشی شد و البته باید قیمت ارزان آن را نسبت به گوشی های دیگر از نکات مهم محبوبیت آن دانست.
- نوکیا 7650 مهم ترین عرضه این شرکت در سال 2001 بود و اولین باری بود که از پلتفرم Symbian S60 با منوی مبتنی بر آیکون به راحتی قابل تشخیص استفاده می‌شد. صفحه نمایش 2.1 اینچ مورب و وضوح 176 در 208 پیکسل داشت. برای نمایش عکس‌هایی با ابعاد 640 در 480 کافی نبود ولی با این حال نوکیا 7650 قادر به ثبت عکس‌های با شکوه در آن زمان بود. با این حال، یک نقص بزرگتر، 4 مگابایت حافظه داخلی محدود بود که به هیچ شکلی قابل ارتقا نبود.
نوکیا 8110 به دلیل استفاده از فرم فاکتور کشویی قابل توجه بود و به دلیل انحنای طراحی، بعداً به "تلفن موزی" لقب گرفت (به خصوص رنگ زرد آن). این گوشی سبک وزن بود و بیشتر به سمت تجارت می‌رفت، و بنابراین تا زمانی که نسخه تغییر یافته گوشی در فیلم پرفروش «ماتریکس» ظاهر شد، چندان شناخته شده نبود. - بعد از گذشت سال‌ها اینک نوکیا G21 که قابلیت یک گوشی هوشمند، مقرون به صرفه را دارد. این گوشی با سیستم عامل اندروید، صفحه‌نمایشی با ابعاد ۶.۵ اینچ و رزولوشن ۷۲۰×۱۶۰۰ پیکسل برای افرادی که به دنبال یک گوشی سبک و معمولی هستند بسیار مناسب است. زیرا این گوشی از نوع IPS توانایی نمایش ۲۷۰ پیکسل در هر اینچ را دارد.
هدف شرکت نوکیا
هدف اصلی نوکیا پیشرفت و روبه جلو بودن و پیش گرفتن از رقبا بود. نوکیا نمی‌خواست صرفاً به یک "تامین کننده سخت‌افزار" تبدیل شود زیرا نمی‌خواست با حاشیه های کم رقابت کند.
بعد از مدتی مدیران نوکیا همچنین متوجه شدند که مایکروسافت به دنبال ایجاد مشارکت با سازندگان دستگاه و اپراتورهای تلفن همراه برای آوردن ویندوز به دستگاه‌های تلفن همراه است. غول ردموند قبلاً با استفاده از این استراتژی موفق شده بود اکثریت بازار رایانه‌های شخصی را به دست آورد،
سری Communicator یک انحراف قابل توجه از صلاحیت‌های اصلی نوکیا برای ایجاد تلفن‌های سنتی با رابط‌های متنی ساده بود که به راحتی می توانست برای بازارهای محلی سازگار شود. در مقایسه، دستگاه‌های Communicator یک تلاش پیچیده‌تر بودند که به منابع زیادی برای توسعه و نگهداری یک سیستم عامل با رابط گرافیکی، برنامه‌های کاربردی مختلف و پشتیبانی از استانداردهای شبکه‌ای مختلف نیاز داشت. اگرچه که نوکیا نتوانست اپراتورها را متقاعد کند که به استاندارد GSM روی آورند. ولی از جنبه نرم افزاری، شرکت پس از تجربه نوکیا 9000 و 9110 به سرعت متوجه شد که باید از GEOS به سمت یک سیستم عامل موبایل کارآمدتر تغییر مکان دهد. آن سیستم عامل EPOC بود، یک سیستم عامل 32 بیتی که توسط یک شرکت مستقر در بریتانیا به نام Psion توسعه یافته بود، و یک پروژه بلندپروازانه بود.
چرا نوکیا اینقدر قدرتمند است؟
نوکیا با جذب فراک نوو به تیم طراحی خود در سال 1995 به صورت تمام وقت توانست تحولی عظیم را شکل دهد و سپس در سال‌های بعد او یک مرکز طراحی اختصاصی را در لس آنجلس، کالیفرنیا، و به دنبال آن دو مرکز دیگر در انگلستان و فنلاند تأسیس کرد. اینها توسط چندین تیم از راه دور در ژاپن، چین، آلمان و دانمارک جایگزین شدند. در انجام این کار، Nuovo توانست تیم‌های خود را برای آزمایش مفاهیم طراحی جسورانه پیرامون شکل و فرم گوشی‌های نوکیا، یک جهت طراحی که "Vision '99" نامیده می‌شود، هماهنگ کند. او همچنین استراتژی نوکیا برای تامین نیازها و سلیقه‌های مختلف را به کار گرفت و منجر به تبلور گوشی‌هایی با ویژگی‌هایی شد که برای بخش‌های بازار مانند «جوانان»، «ورزش»، «ممتاز»، «لوکس» و «کسب‌وکار» جذابیت داشت. که این مباحث توسط طراحان تلفن‌های همراه استفاده نشده بود.
تیم طراحی این شرکت با قرار دادن آنتن در داخل گوشی نوکیا در کنار بسته باتری، تغییر مهمی را با نوکیا 3210 ایجاد کرد که باید برای ایجاد فضای اضافی اصلاح می‌شد.
در ابتدا، این یک منبع تنش بین طراحان و مهندسان نوکیا بود و در زمانی که صنعت با هر طراحی جدید در جهت مخالف پیش می‌رفت، گوشی را عریض‌تر و حجیم‌تر کرد. با این حال، این انتخاب طراحی دارای پیامدهایی بود که بسیار مثبت بود شاسی پهن‌تر به این معنی بود که گوشی می‌توانست، صفحه‌نمایش عریض‌تری داشته باشد، بدنه کوتاه‌تر به این معنی بود که از گوشی‌های دیگر جیبی‌تر است، و صفحه کلید قابل جابجایی و قاب‌های پشتی منجر به شکوفایی یک گوشی شد.
چگونه نوکیا توانست توجه مردم را به خود جلب کند؟
علت توجه نوکیا این بود که سلیقه مصرف کننده را میدانست و خیلی سریع خود را با آن هماهنگ میکرد مثلاً نوکیا 3210 به لطف یک بازی ساده و اعتیادآور به نام Snake، این ایده را ایجاد کرد که تلفن‌ها می‌توانند به عنوان ابزار سرگرمی برای گذران زمان عمل کنند. اگر آهنگ‌های زنگ موجود در تلفن را دوست نداشتید، می‌توانید آهنگ‌های جدیدی بنویسید. این به همراه قاب‌های تلفن با قابلیت شخصی‌سازی بی‌نهایت باعث شد تا نوکیا 3210 متمایز شود و نظر مصرف‌کنندگان زیادی را به خود جلب کند.
گوشی‌های موبایل نوکیا می‌دانستند، که تمام اجزای مناسب را در سازمان خود برای ایجاد مسیری برای تسلط در صنعت تلفن در اختیار دارد، و مشتاق بود تا دیدگاه خود را در مورد اینکه یک گوشی هوشمند چگونه باید باشد، اجرا کند، زیرا مدیران NMP متقاعد شده بودند که این چنین خواهد بود. گام بزرگ بعدی در فناوری دوره بین سال‌های 2000 و 2010 جای خود را به گوشی‌های متعدد نوکیا داد، جایی که طراحان و مهندسان با هم کار کردند تا فرم‌ها و مجموعه‌های ویژگی‌های مختلفی را فعال کنند که تقریباً هر سلیقه‌ای را برآورده می‌کند، و گاهی اوقات به سمت غیرمتعارف می‌رود.
نقاط قوت شرکت نوکیا
نقطه قوت نوکیا توانایی آن در تکرار سریع طرح های گوشی و ارائه خدمات به مشتریان متنوع بود. اگرچه که بعدها به عنوان نقطه ضعف آن شناخته شد، اما در اوایل دهه 2000 نوکیا با ساخت گوشی‌های سبک و آسان برای استفاده، جای پایی محکمی در بازار تلفن ایجاد کرد.
این شرکت همچنین یک «واحد همگرایی دیجیتالی» به رهبری آنسی وانجوکی ایجاد کرد که مشتاق فرصت‌های فراوان نمایشگرهای رنگی، چیپ‌ست‌های موبایل کارآمدتر و پلتفرم سیمبین بود.
در اوایل دهه 2000، وانجوکی پروژه ای به نام «کالیپسو» را رهبری کرد، که در آن کمتر از 500 مهندس نوکیا بر روی ادغام یک دوربین دیجیتال در یک گوشی تمرکز کردند، چیزی که توسط مدیران اصلی کسب و کار تلفن نوکیا که آن را هدر دادن تلقی می‌کردند، نادیده گرفتنه شده بود.
آیا نوکیا شرکت موفقی است؟
نوکیا، یک ترن هوایی پر از فراز و نشیب بوده است. و حتی با وجود اینکه این نام تجاریاز رونق افتاده است، اما سفرآن حتی امروز تا پایان خود فاصله دارد.و این یکی از مزایای اصلی این برند است.
این شرکت بیش از 150 سال است که وجود دارد. دو جنگ جهانی را پشت سر گذاشته و هنوز زنده مانده است. این کشور در زمان بحران به فنلاند کمک کرد و تا سال 2000، 4 درصد از تولید ناخالص داخلی فنلاند را به خود اختصاص داد.
این شرکت در صنایع مختلفی مانند لاستیک، کاغذ، کابل و سپس الکترونیک و مخابرات سرمایه گذاری کرد. پس از تمرکز بر الکترونیک و مخابرات، بزرگتر و بزرگتر شد و حتی به یک برند شناخته شده در سراسر جهان تبدیل شد. همچنین در همان بازار تلفن همراه شکست خورد، جایی که با تصاحب 49.4 درصد از سهم بازار در سال 2007، به نقطه عطفی دست یافت که شرکت ها فقط آرزوی آن را دارند. اگرچه دوران طلایی نوکیا زمانی بود که موبایل 1011 را به جهان معرفی کرد. ولی هنوز هم این برند در جهان طرفداران خاص خود را دارد.
رقبای نوکیا
در سال 2006، Jorma Ollila توسط Olli-Pekka Kallasvuo به عنوان مدیر عامل شرکت نوکیا انتخاب شد. شیوه مدیریتی وی سبب سقوط این برند در جهان شد.
زیرا به جای آنکه نوآوری داشته باشد و خود را با سلیقه مصرف‌کننده وفق دهد (کاری که مدیران قبلی شرکت می‌کردند) تمرکز خود را بر روی تولید انبوه گذاشت. و سبب شد تا برندهای سامسونگ، آیفن و در سال‌های بعد هواوی جایگزین نوکیا در جهان شوند. سیستم عامل سیمبین نوکیا قدیمی بود و برای سیستم عامل اندروید و iOS همخوانی نداشت. مدیران شرکت نوکیا وقتی این مسئله را متوجه شدند که دیگر رقبا بازار جهان را احاطه کرده بودند.
نوکیا چه خدماتی ارائه می دهد؟
در سال 2010، با مدیریت جدید استفان الوپ سعی در احیای خود کرد . وی با شراکت خود را با مایکروسافت به دنبال احیا و زنده کردن شرکت نوکیا بود. او توانست سیستم عامل ویندوز را برای گوشی ها به کار بگیرد. اما بازهم به دلیل محدودیت برنامه‌های تلفن ویندوزی چندان موفقیتی کسب نکرد.
اما مایکروسافت در این سال با خرید بخش تلفن همراه نوکیا به مبلغ 7.2 میلیارد دلار مانع ورشکستگی نوکیا شد. سپس در سال 2013، 100 درصد سهام شبکه نوکیا، را زیمنس خریداری و آن را به نوکیا تغییر نام داد. حتی در سال 2016 نیز نوکیا یک شرکت فرانسوس ،آمریکایی را خریداری کرد که کارش تجهیزات مخابراتی بود. در سال 2020 توانست خود را پیشتاز رقابت برای ارائه فناوری 5G در جهان کند.
برند نوکیا در دنیا
متأسفانه نوکیا نتوانست، در میان گوشی‌های هوشمند در دنیا برای خود جایگاهی پیدا کند، سامسونگ و اپل جایگاه او را در دنیا گرفته‌اند. سامسونگ به دلیل تنوع محصولات خود توانست بسیاری از مشتریان نوکیا را به طرف خود جلب کند. متاسفانه این برند علیرغم موفقیت‌های بسیار خود از برند هواوی نیز عقب ماند. به طوری که در سال 2020 اعلام شد، نوکیا در بازارجهانی با 16 درصد دومین برند گوش‌های ساده است، اما در بازار تلفن‌های هوشمند چندان موفقیتی نداشته و در همان سال با 0.07 درصد رتبه 15 جهان را دارد.
منابع
دیدگاه خود را بنویسید